Het verhaal van Yoshie en Aly [3] Een gezegende talisman die geluk bracht Hoe groot cultuurgebonden verschillen al dan niet kunnen zijn, wordt duidelijk uit hetgeen er zoal door onze vriendinnen wordt verteld. Aly heeft er geen moeite mee om tot in detail over van alles en nog wat te praten. Dit in tegenstelling tot Yoshie, want er zijn nu eenmaal van die dingen waarover een Japanse vrouw minder vrijuit spreekt dan haar Nederlandse seksegenote. In het bijzonder doet zich dat voor als het hun privé leven aangaat. Ze hadden vriendjes, trouwden, kregen kinderen en kleinkinderen ... Yoshie zegt dat waar het hier specifiek om Japan en Nederland gaat, er niet alleen maar gesproken kan worden van totaal verschillende gewoonten, maar soms toch ook wel van een geheel andere manier van denken over bepaalde onderwerpen. Derhalve is ze zich er terdege van bewust dat er in hun jarenlange vriendschap heus wel eens iets is voorgevallen dat Aly heeft verrast, dan wel onmogelijk door haar kon worden begrepen. Als voorbeeld hiervan noemt ze het krijgen van een kind. Op het moment dat Aly het leven schonk aan een gezonde dochter, concludeerde Yoshie dat er werkelijk geen enkel verschil bestaat in het geluk dat ouders dan ten deel valt. Datzelfde gaat ook op voor het gelukwensen met de geboorte. Echter daarmee is het dan ook wel gezegd. Alleen al het geven van een naam aan de pasgeborene gaat bij henzelf al heel anders in z'n werk. Zo speelt in Japan bijvoorbeeld de oorsprong en uitleg van de aan het kind gegeven naam een zeer vooraanstaande rol. Hoe er daarentegen geen enkel verschil bestaat tussen blijdschap en gelukwens, illustreert ze als volgt. "Toen Aly haar dochter Anrike werd geboren, genoot mijn moeder nog een goede gezondheid. Ik las de brief met dit heuglijk nieuws uit Nederland aan haar voor. Je moet namelijk weten dat moeder werd geboren in de Meji periode en het alfabet niet beheerste. Het schrijven en lezen deed ze slechts in hiragana. Ze was erg blij dat de geboorte zo goed was verlopen en begon meteen aan het naaien van een yukata. Haar cadeautje voor de kleine Anrike." Terugkomend op al hetgeen dat ze zoal in de voorbijgegane jaren hebben uitgewisseld, beklemtoont ze nogmaals dat de vriendschap met Aly staat voor goede herinneringen en dat ze die tot op heden als ware schatten koestert. Spijt heeft ze ook. Ze betreurt het zeer dat ze geen betere penfriend heeft kunnen zijn. Anrike Foto rechts: De kleine Anrike in de yukata die de moeder van Yoshie voor haar naaide. In haar handjes houdt ze een eveneens cadeau gekregen Japans spel dat veel weg heeft van badminton. Het heet Hanetsuki en bestaat uit een houten peddel ( hagoita ) en een shuttle ( hane ). Op de linker foto: Anrike haar pasgeboren zusje Nynke in de veilige armen van moeders. Aly vertelt hoe ze elkaar deelgenoot maakten van hun allereerste stappen op het pad van de liefde. Hoe Yoshie een talisman stuurde, nadat ze aan haar had geschreven dat de verkering uit was. Ze had deze 'geluksbrenger' zelfs nog speciaal in een tempel laten zegenen. Dat het vervolgens 'werkte', mag blijken uit het feit dat ze kort na de ontvangst haar Wim ontmoette. De talisman hangt dan ook nog steeds bij hun in de kamer. Over de geboorte van Yoshie haar kinderen weet ze ons niet echt iets te vertellen, want meestal hoorde ze dat ook niet dadelijk van haar vriendin. Ze vernam het dan pas achteraf. Wel weet ze zich nog goed te herinneren dat Yoshie haar eerste kindje destijds dood werd geboren. Een drama dat nog eens extra werd vergroot door het nieuws dat die nacht ook haar vader was overleden. Het hield in dat er geruime tijd geen post uit Fukuoka kwam. Is het in de Japanse cultuur dan werkelijk verboden om anderen met je eigen verdriet te belasten? Ze vraagt het zich nog steeds wel eens af. Het moment dat ze zelf oma werden, heeft ook weer iets bijzonders. Aly: "Het had niet veel gescheeld of we waren op hetzelfde moment voor het eerst oma geworden. Zestien dagen zaten er maar tussen. Ook toen was het contact tussen ons vanzelfsprekend niet zo intensief en ik heb er dan ook niet echt veel van meegekregen. Eigenlijk kan ik ook hetzelfde zeggen over de twee kinderen waaraan Yoshie daarna nog het leven schonk. Ik hoorde er weinig of zelfs helemaal niets over. Veelzeggend in deze is misschien wel haar meest recente brief, waarin ze mij voor het eerst laat weten dat ze drie kleinkinderen heeft. Verbazing alom. Echt, ik kan het niet begrijpen dat ze mij nooit eerder over die kinderen heeft geschreven. En daar komt dan nog eens bij dat ze aan onze kleinkinderen wel regelmatig cadeautjes opstuurt. Het behoort tot de weinige dingen die ik tot op de dag van vandaag niet echt heb kunnen begrijpen." Heeft deze niet alledaagse vriendschap hun op de een of andere wijze veranderd en hebben ze iets uit elkaars cultuur overgenomen? Aly is daar duidelijk in. Ze stelt dat het sowieso feitelijk onmogelijk is om aan te geven of ze al dan niet door de vriendschap met Yoshie in haar zijn is veranderd. Evenmin als dat ze zelfs maar bij benadering een idee heeft hoe het zou zijn geweest wanneer dit niet in haar leven was gekomen. Verder zegt ze nog: "Je kunt stellen dat ik over het geheel genomen toch echt wel een westerse vrouw genoemd kan worden en dat misschien hooguit mijn smaak enigszins is beïnvloed door het oosten. Verder is het zo dat ik zeer geïnteresseerd ben in de oosterse mentaliteit en er inmiddels ook best wel enige kijk op heb. Toch ben ik van mening dat je dit in een veel bredere zin zou moeten zien, want werkelijk iedere opgedane ervaring draagt mede bij aan je eigen vorming. Dat gaat dus evenzozeer op voor mijn vriendschap met Yoshie. Door haar toedoen raakte ik bijvoorbeeld zeer geïnteresseerd in de Japanse cultuur, met als een direct gevolg daarvan dat ik er nu best wel het een en ander over weet." En is de rest van de familie er door jou ook meer bij betrokken geraakt? 'Mijn familie heeft het altijd als heel leuk en interessant beschouwd. Werkelijk iedereen – onze dochters voorop, maar daarnaast ook de ouders, zuster, kinderen, schoonouders en schoonzusjes – weet wie tante Yoshie is. Nu we op het punt staan om voor het eerst de reis naar Fukuoka te ondernemen, leven ze dan ook echt allemaal met ons mee." Aly en Wim met hun familie Op onze vraag of zij misschien iets uit de Nederlandse cultuur heeft overgenomen, blijft ook Yoshie het antwoord schuldig. Wel geeft ze aan dat er door de vriendschap iets in haarzelf is veranderd. Dankzij de wijze waarop Aly haar steunde begon ze zich bijvoorbeeld trotser te voelen, kreeg ze veel meer geloof in zichzelf. Maar dan schakelt ze geheel onverwachts over naar hetgeen haar toch wel zeer schijnt bezig te houden: de Tweede Wereldoorlog. Hoe Japanners op de door hen in die oorlog begane zonden werden gewezen en dat ze daarna tijdens de zogenaamde compensatieperiode bij haar landgenoten toch een aan slaafsheid grenzend gedrag meende op te merken. Ze refereert in dit verband tevens aan de wederopbouwperiode. Naar haar mening een tijd waarin er veel belangrijke zaken in de harten van mensen leefden. Die zijn echter vergeten, stelt Yoshie vast. Maar dan keert ze toch weer terug naar waar we het over hadden, de vriendschap tussen haar en Aly. Ze zegt: "Vanuit de media heb ik al veel aan informatie over Nederland opgepikt. Ook heb ik een boek gelezen dat handelt over het land van mijn vriendin. Ik heb sterk het gevoel dat het een prachtig land is. Een land met veelal zachtaardige mensen die beschikken over een open en rijke geest. Dit alles zei me dat ik destijds ongetwijfeld voor het juiste land heb gekozen." En het gezin, Yoshie? "De familie is op een natuurlijke wijze betrokken geraakt bij de briefwisseling die ik voer. De brieven die ik ontvang, worden door hen beschouwd als komend van familieleden. Maar jammer genoeg zijn ze, op de oudste dochter na, niet goed in de Engelse taal. Dat zou mogelijk een reden kunnen zijn dat ze zich iets oppervlakkiger bij het geheel betrokken voelen. Hoe het ook zij, het doet in het geheel niets af aan de welgemeendheid van hun gevoelens. Shizuka, mijn oudste dochter is geïnteresseerd in de schoonheid van Nederland en in de relatie die ik nu al zo lang met Aly heb. Zoals ik reeds eerder aangaf, schreef zij ook al eens in mijn plaats een brief aan Aly. En wanneer onze vrienden binnenkort bij ons in Fukuoka zullen zijn, dan onderneemt Shizuka vast de lange reis vanuit haar woonplaats Yokohama naar hier. Daar komt nog bij dat ook mijn echtgenoot al heeft laten weten dat hij me terzijde zal staan tijdens het verblijf van Aly en haar man. Zelf zie ik enorm uit naar hun komst en verheug me erop om tijdens hun verblijf bij ons als gids te mogen dienen. Ze mee te nemen naar allerlei plaatsen en hen allerlei nieuwe ervaringen op te laten doen." Yoshie en Tsutae en hun familie We komen bijna aan het eind van het interview, maar willen toch nog wel graag een paar dingen weten, zoals bijvoorbeeld over hobby's die ze mogelijk delen. En niet te vergeten over de reis die binnenkort zal worden ondernomen. We geven het woord eerst aan Aly. "In het begin van onze vriendschap wisselden we postzegels uit, iets waarmee we eigenlijk tot op de dag van vandaag zijn doorgegaan. Wanneer ik een echt mooie serie zie, dan stuur ik die nog altijd op naar Yoshie en omgekeerd doet zij hetzelfde. Wat in deze een liefhebberij van me is geworden, is het zoeken naar cadeautjes die ook écht uit Nederland komen. Dat is dan wel een weinig succesvolle, want voor je het weet staat er toch weer 'Made in China' of zoiets op. De postzegels en cadeautjes moet je echter zien als een logisch gevolg van hetgeen we met elkaar hebben en dat is ontstaan uit een belangstelling die we voor elkaars land koesteren. Naar hoe er daar wordt gedacht en geleefd. Dit heeft mogen uitmonden in een kostbare vriendschap, die nog meer dan de doorsnee 'Nederlandse' stoelt op het hebben van een wederzijds respect voor elkaars wijze van leven. Eerlijk gezegd verlies ik me ook wel eens in de fantasie. Me bedenk hoe ze in het echt is, want ondanks al die vele jaren is dat namelijk nog altijd een beetje een raadsel. Daaraan is de taalbarrière zeker debet. Misschien heeft ze dus ook een fantasie over hoe ikzelf ben." Vervolgens maakt ze ons duidelijk hoe ontzettend graag ze er samen eens met Yoshie op uit zou willen trekken. "Wanneer wijzelf door Nederland toeren en iets leuks zien, dan denk ik nogal eens dat Yoshie dit eigenlijk ook zou moeten zien. Direct gevolgd door de vraag hoe ze het dan zal vinden. Maar ik wil graag even terugkomen op de vraag of we ook iets uit elkaars cultuur hebben overgenomen. Misschien Japans eten? Ja, dat doen we af en toe. Zelf bereid ik wel eens sushi en dat wordt dan hogelijk gewaardeerd door de gasten. Dit ondanks het feit dat het nooit echt lijkt op de sushi die je nogal eens op heel mooie plaatjes ziet. Ook werd er door mij een Japans kookboekje aangeschaft en bewaar ik trouw de Japanse recepten die ik ergens tegen kom. Eveneens zou ik nog graag willen opmerken dat je in ons hele huis wel iets uit Japan tegenkomt. Heel toevallig is er op dit moment alleen in de badkamer niets te vinden, maar dat kan veranderen wanneer er weer een doos met cadeautjes uit Fukuoka bij ons wordt bezorgd. De inhoud ervan kan werkelijk uit van alles en nog wat bestaan, van eetbaar tot ornament. Maar altijd vind ik het prachtig, leuk of lekker. Een korte opsomming? Goed, daar gaan we dan. Porseleinen gebakschaaltjes, een theeservies, popjes, cd’s, een lampje, vliegertjes, doosjes, wierookbranders, waaiers, sokken enzovoort. En, niet te vergeten de yukata en de houten sandalen, zoals men die in Japan na het baden gewend is te dragen. Hangt in de slaapkamer. Klaar voor gebruik. Enige van de cadeau's die over de jaren door Yoshie werden gestuurd. Verder probeer ik al ruim twee decennia bonsaiboompjes te kweken. De oudste, een tweeëntwintigjarige kastanje, staat er nog altijd. De rest verandert nogal eens, moet ik zeggen. Zo gaat er in de vakantie wel eens eentje van dood wegens vochtgebrek. Over het langere tijd afwezig zijn gesproken. We staan op het punt om voor enige weken naar Japan te vertrekken. De wens die ik jaren heb gekoesterd, gaat dan nu eindelijk in vervulling. Dit mede dankzij het geld dat werd verdiend met de door mij gemaakte schilderijtjes. Gevoelsmatig maakt deze reis naar Japan behoorlijk wat bij me los. Aan een kant lijkt het me heel vertrouwd toe. Per slot van rekening heb ik hier niet alleen al zolang over gefantaseerd, maar daarnaast ook nog eens behoorlijk wat aan kennis opgedaan over de Japanse maatschappij. Natuurlijk blijft het spannend om Yoshie te ontmoeten, maar tevens heeft het iets vertrouwds. Het voelt alsof je op bezoek gaat bij een close familielid, die je in jaren niet hebt gezien. Aan de andere kant zijn er ook best wel eens van die momenten waarop ik een beetje bang begin te worden. Bang dat alles anders zal uitpakken dan verwacht. Een behoorlijk dubbel gevoel. Maar bovenal is er de opwinding. Kan ik bijna niet meer wachten op wat komen gaat. Nu ben ik echter nog druk met het afronden van de nodige voorbereidingen. Om enige leuke ideeën op te doen werden de nodige reisgidsen geraadpleegd en verder besloot ik om me de Japanse taal eigen te maken. Trouwens aan de andere kant van de wereld is inmiddels ook al van alles en nog wat voorbereid." Gaan we nog een keer naar gene zijde, waar we Yoshie onder andere de vraag stellen of zij er misschien ook een hobby op nahoudt .... "Nee, niet echt eentje waar ik zelf echt trots op ben. Ik schilder bijvoorbeeld niet zo mooi als Aly. Maar ik raak wel snel in iets geïnteresseerd en probeer het vervolgens dan wel eens zelf te doen. Op jongere leeftijd leerde ik ikebana en droomde er toen van om op zekere dag een eigen bloemenzaak te hebben. Op uitnodiging van mijn baas heb ik ook nog een tijdje sadou ( theeceremonie ) lessen gevolgd. En om mijn zuster bij te kunnen staan, bekwaamde ik me in kleding maken. Tot vijf jaar geleden werd ik nog geheel in beslag genomen door softbal en volleybal. Tevens maakte ik graag lampen met een papieren kap, waarop ik ter versiering mooie droogbloemen aanbracht. Zozeer was ik er soms in verdiept, dat ik vergat om te gaan slapen." Yoshie en het volleybalteam Bij je vriendin uit Appingedam wordt thuis wel eens Japans gegeten. Maar hoe zit het met de Hollandse pot in huize Kojima? "In Fukuoka zelf wordt er bijna geen Nederlands eten bereid. Zelf koop ik af en toe Gouda kaas voor bij het ontbijt. We doen het op onze sandwiches of ook wel op roggebrood. Samen met paprika uit Holland, dat wel. Er wordt koffie, thee of yoghurt bij gedronken. Ham wordt eveneens wel door ons gegeten, maar niet zo vaak als wel bij andere families het geval is. Dat komt jammer genoeg door het speciale dieet dat ik zelf moet volgen als diabetes- en hepatitis C patiënt. Maar als het op tafel staat, dan wordt het door mijn gezin met veel genoegen gegeten." Bij Aly en Wim kun je in bijna iedere kamer wel iets uit Japan aanwijzen. Is er in jullie huis ook sprake van een Nederlands tintje? "Ja, dat is zo. Aly heeft me poppen en plateelwerk gestuurd. Het kreeg een mooi plaatsje in ons huis en werd altijd uiterst voorzichtig neergezet. Ofschoon ik sowieso van allerlei soorten keramiek hou, geniet het Delfts blauw mijn voorkeur. Spijtig genoeg is dit in Fukuoka nauwelijks verkrijgbaar. Heb nog wel eens iets gekocht als ik het themapark 'Huis ten Bosch' in Nagasaki bezocht, maar dat heeft zeer zeker een hoger souvenirs gehalte." Een aantal van de cadeaus zoals die door Aly naar Fukuoka werden verstuurd. Op het moment dat dit verhaal wordt geschreven, verblijven Aly en haar Wim al enige tijd in Japan. Is de eerste werkelijke ontmoeting heel plezierig verlopen en werd er volop samen gereisd. De tekst op de door ons ontvangen ansichtkaart spreekt boekdelen. Hun gedenkwaardig bezoek aan Shunan City zal nog vaak eens ter sprake komen, want het groots welkom dat hen daar ten deel is gevallen overtrof hun stoutste verwachtingen. Nu het zo geweldig verloopt, zal een tegenbezoek wel niet zo lang meer op zich laten wachten. Dan zal Yoshie eindelijk echt kennis kunnen maken met het land waarover ze tijdens dit interview zegt dat ze er nog veel te weinig over weet. Natuurlijk wel dat het grenst aan de Noordzee en voor een groot deel onder zeeniveau ligt. Dat het IJsselmeer werd afgesloten door een dijk. Er heel veel waterwegen zijn en mensen in woonboten op dat water wonen. Ook kent ze wel het beeld van koeien in de wei, windmolens, tulpen en klompen. Lezend over dit schoeisel, verbaasde ze zich erover dat het ook in een heel grote maat verkrijgbaar is. Verder noemt ze ook nog de vele oude Groninger kerken, die ze heeft mogen leren kennen door de schilderingen die haar vriendin Aly ervan maakt. Wanneer ze voor het eerst dit alles in het echt zal komen zien, zal nog geregeld moeten worden. Wat al wel als een paal boven water staat, is dat ze met wijd open armen zal worden ontvangen door de familie uit Appingedam. Hoe warm en welgemeend deze uitzonderlijke relatie wel niet is, wordt zonneklaar uit Aly haar woorden aan het eind van het gesprek dat we met haar hadden: "Zonder deze vriendschap, zou ik een stukje van mijn leven kwijt zijn!" Van vrijgezelle twin tot grootouder Ze huwden en kregen kinderen. Zagen hen opgroeien, trouwen en het leven schenken aan gezonde zonen. Kinderen opgroeiend in de Japanse dan wel Nederlandse cultuur en die toch in veel niet aan elkaar verschillen. Ze groeien op in een beschermde omgeving en komen op de leeftijd waarin ze hun eigen spannende avonturen beleven, ontdekkingen doen en kennis vergaren. Hun oma's hadden dezelfde wens: het ontdekken van een wereld die anders is. Het resulteerde in een langdurige en kostbare vriendschap.  naar Deel 2 naar Deel 4 © 2011 Trankiel