Museum Stad Appingedam: Expositie 'De Eendracht' - Boek 'De laatste strohalm, Willem Friedrich

OPKOMST EN ONDERGANG VAN EEN INDUSTRIE

APPINGEDAM EN HAAR STROKARTONFABRIEK

Tentoonstelling in Museum Stad Appingedam en een boek

Alhoewel het reeds langer in de lucht hing, veroorzaakte het slechte nieuws uiteindelijk bij menigeen toch nog een gevoel van ontsteltenis. Appingedam zonder De Eendracht? Maar hoezeer het lot van de fabriek de Damsters ook aan het hart ging, men moest zich wel neerleggen bij de kille cijfers. Deze noopten de toenmalige eigenaar Heinzel er toe om in juni 2006 de geldkraan definitief dicht te draaien. Daarop geraakte het geheel in een stroomversnelling, en zo kon het gebeuren dat voor de werknemers al op 21 augustus de laatste werkdag bij hun fabriek aanbrak.

In het recent uitgegeven boek De laatste strohalm door Willem Friedrich wordt uitvoerig ingegaan op de geschiedenis van De Eendracht en de betekenis die het bijna een eeuw lang voor Appingedam heeft gehad. Door de in het boek opgenomen interviews krijgt de lezer ook een beeld van wat het inhield om bij de strokartonfabriek werkzaam te zijn, waarbij in het bijzonder het sociale aspect in het oog springt.
Hoe men ook buiten de muren van de fabriek actief deelnam aan het maatschappelijk leven, blijkt onder meer uit de grote rol die werd vervuld in het jaarlijkse papiercorso.

Burgemeester Rika Pot: ... De Eendracht en Appingedam zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.
Op vrijwel alle Eendrachtvaandels prijkt het stadswapen van Appingedam. De fabriek vormde geen vertrouwd decor in de stad maar was onderdeel van de stad en bepalend in het stadsbeeld.
De medewerkers waren met hart en ziel verbonden aan hun fabriek, het was een onderdeel van hun leven geworden en alles was er op gericht om met nieuwe technologie en innovaties eendrachtig te werken aan de toekomst van het bedrijf ...

Maar het wordt de lezer van Willem Friedrich's boek al snel duidelijk dat ook de komst van de fabriek naar Appingedam niet zonder slag of stoot is verlopen. In het hoofdstuk Een moeizame strijd gaat de schrijver nader in op de gebeurtenissen van eind 1899 en maken we daarbij kennis met boer Richt Gerkes Mulder.
Het was door deze bevlogen voorman van de landbouwers en voorzitter van de Landbouwvereniging Tjuchem, dat het nut van een 'eigen' strokartonfabriek op de agenda werd geplaatst.
Friedrich beschrijft deze hoofdrolspeler als een man die in het bezit was van een grote retorische gave, die waarschijnlijk wel was voortgekomen uit zijn jarenlange lidmaatschap van de rederijkerskamer.
In november 1899, tijdens een in het dorpscafé gehouden landbouwvergadering probeert Mulder in meeslepende bewoordingen zijn collega's over de streep te trekken. Wij citeren uit het boek:
:
"Straks zullen de wielen wentelen, de riemen suizen, de kamraderen knarsen. Er zal strokarton van de banen lopen. En de boer, lid van de coöperatie, zou zijn stro zien worden tot edel verpakkingsmateriaal en deze exporteren naar Engeland en verder de wereld in. De torenhoge fabrieksschoorsteen zou een stadsmarkering zijn met een altijd gaande rookpluim en daarmee de lucht boven Appingedam bezwangeren. Rook uit de schoorsteen, als een teken van economische voorspoed voor boer en burger."

Museum Stad Appingedam heeft naar aanleiding van dit alles een expositie gewijd aan De Eendracht. Men is er in geslaagd een duidelijk beeld te geven van de fabriek die eens was. Aandacht is er voor de wijze waarop karton werd geproduceerd en daarnaast heeft men tevens foto's, brieven, oude aandelen, relatiegeschenken en gebruiksvoorwerpen tentoongesteld.

In de onmiddellijke nabijheid van De Eendracht is er op zaterdag 24 oktober een demonstratie van het dorsen zoals dat destijds werd gedaan. Deze wordt gegeven door de uit Middelstum afkomstige familie K. Pastoor. Ook deze familie kent een lange geschiedenis in de Groninger landbouw. Zo lezen we op de eigen website: Dorsen sinds 1886.
Vanaf 1982 demonstreren zij hun kennis op georganiseerde oogstfeesten.

Zie ook: Papiercorso